Make Palessie sexy again. Беларуская айцішніца распавядае пра гаворку і звычаі сваёй роднай вёскі

Хто піша: Вольга Аполька, беларуска ў Новай Зеландыі, HR Business Partner, папулярызатарка Палесся. 

Робіце цікавы праект пра Беларусь і беларушчыну? Распавядзіце пра яго камьюніці. Пішыце на [email protected] або ў тэлегу @blogs_devby. Зробім разам нешта крутое. 

Я апошняя ў нашай сям'і, хто ведае мову і традыцыі

Мой дзядзька пытаў мяне: «А калі ты кажаш, якое ў цябе прозвішча, ці людзі смяюцца?». А справа вось у чым: завуць мяне Аполька Вольга Іванаўна, і я з вёскі Опаль (па-опальску мы гаворым «Опаль» або «Гопіль») Іванаўскага раёну. Сапраўды, можа быць смешна.

Вось ужо 1,5 гады я жыву ў Новай Зеландыі. Першы год у мяне была дэпрэсія мігрантаў. Было цяжка сябе знайсці. Тут зусім іншы лад жыцця. У Оклендзе я не вітаюся са знаёмымі на кожным скрыжаванні, як гэта было ў Менску.

Паралельна я назірала, як у Новай Зеландыі аднаўляюць мову і культуру карэннага насельніцтва — маоры. 

Я зразумела: забываю опальскія словы. Размаўляю з матуляй па тэлефоне — напружваюся. Я апошняя ў нашай сям’і, хто ведае мову і традыцыі. Калі не буду іх запісваць, іх забудуць.

Хочацца make Palessie sexy again. Паказаць, што можна быць моднай, сучаснай, і ў той жа час гаварыць па-палеску.

Аўдыторыя майго праекту — беларусы (і ў краіне, і па-за межамі). У мяне няма аніякіх фундатараў, я сама раблю ўсё.

Мне пішуць людзі з маёй вёскі: «Насамрэч мы трошкі інакш гаворым»

У мяне ёсць пэўныя рубрыкі: 

• Opal daily talk — як гавораць у Опалі ў параўнанні з рускай і ангельскай. 
• Гатую палескія стравы. 
• Стрымы. Разам з іншай папулярызатаркай Палесся, дзяўчынай з вёскі Вілемічы (Столінскі раён) зрабілі адзін жывы эфір. Падчас яго размаўлялі на нашых дыялектах і распавядалі пра дзяцінства ў палесскіх вёсках. А ўжо ў гэтую сераду, 23 жніўня, пагаворым пра святы, кухню, спевы. 
• Загадваю опальскае слова падпісантамі, і яны спрабуюць адгадаць, што яно значыць. 
• Публікую фоткі з Опаля. Шкадую, што мала здымала, калі была ў Беларусі. Спадзяюся знайсці кагосьці, хто бы мне дапамагаў з блогам. Бо хочацца дадаваць больш мясцовага кантэнту. 
• Распавядаю пра жыццё ў Новай Зеландыі — як здаць на правы, як працуюць галерэі, што паглядзець, дзе паесці.

Мне дапамагае мама, якая дагэтуль ў Опалі, мой галоўны source of thruth. Таксама мой дзядзька, які даўно жыве ў Менску, але ўсё яшчэ памятае гаворку і нават дасылае маёй маме па пошце (!) лісты з опальскімі словамі.

Я кіруюся фанетычным прынцыпам пры запісы опальскіх словаў: як чуеш, так і пішаш. Мая мэта паказаць: мова жывая. Калі і будуць памылкі, то гэта другаснае. На мяне падпісаліся суседкі з вёскі. Часам пішуць: «Гэтае слова не так гаворыцца». Клёва, што яны так уключыліся, сапраўдныя эксперткі.

Існуюць падобныя праекты. Напрыклад, дзяўчына з Вілемічаў пра якую я казала вышэй, ёсць блог з мемамі на паляшуцкай мове — калі я яго пабачыла то некалькі гадзінаў не магла адарвацца. Таксама мне пісалі людзі з украінскага Палесся.

Што такое вёска Опаль

Опаль — гэта вёска на беларускім Палессі на мяжы з Украінай. Да райцэнтра Іванава — паўгадзіны на машыне. У маё дзяцінства там жыло каля 2 тысяч чалавек (мінімумі 1,5 тысячы). А цяпер там засталося толькі 440 чалавек. 

З’язджаюць звычайна ў бліжэйшыя буйныя гарады: Пінск, Берасце, Іванава. Мала хто пасля вучобы вяртаецца дадому. Не бачаць будучыні, бо амаль няма працы. 

У Опалі ёсць адзін клуб, калі я была малая — 2 крамы, цяпер стала больш, царква — вось і ўсё. Шмат прыроды: лес, поля, кавалачкі дрыгвы, вазёры, маленькая крынічка. 

Людзі працуюць у калгасе, сельсавеце, больш адукаваныя — настаўнікамі ў школах або ў дзіцячым садку. Ёсць амбулаторыя. 

Шмат працуе на зямлі. Вырошчваюць маліну, трускалкі і здаюць іх. Улетку праца на зямлі гэта 70% усяго жыцця. Дзеці займаюцца школай, робяць урокі, гуляюць. А дарослыя ходзяць пасядзець пагаварыць у госці, хтосьці вышывае. Узімку мая бабуля і маці нешта вышывалі, вязалі.

Традыцыі палешукоў

Мы вельмі ўпартыя людзі. Лепей за іншых ведаем, як трэба рабіць (асабліва жанчыны). Разбіраемся, як пасадзіць, калі і што даць жывёле, як лепей уладкаваць дом. Вельмі ўпэўненыя ў сваіх ведах і досведзе. Немагчыма нешта сказаць поперак. Для мяне гэта самая важная адметнасць паляшукоў. 

Ёсць традыцыйныя паляшуцкія стравы. Напрыклад «товканэця» — выкладаюць бульбяное пюрэ на патэльню і запякаюць у печцы. Не чула, каб недзе яшчэ рабілі такое. 

У нас свае адметныя традыцыі пахавання. Напрыклад, на могілках завязваюць рушнікі і фартушкі. І аніхто не можа патлумачыць мне, чаму так робіцца.

У ІТ праз… медунівер і моладзевыя арганізацыі  

Я вучылася ў менскім медуніверы на педыятра — змусілі бацькі. Марыла стаць журналісткай, акцёркай або перакладчыцай. Але мама лічыла, што гэта не сапраўдныя працы, а вось лекар заўсёды будзе мець хлеб. 

Мне хацелася з’ехаць з Опаля, там я не здолела б цалкам рэалізаваць свой патэнцыял. На 3-ім курсе, калі з’явілася крыху вольнага часу, пачала валанцёрыць у моладзевых арганізацыях. Рабіла класныя ініцыятывы, якія змянялі Беларусь да лепшага. 

Падчас працы ў моладзевым савеце «Рада» (сайт арганізацыі прызнаны экстрэмісцкім — заўв. рэд.), я пазнаёмілася з цудоўнымі Ганнай Чыстасердавай і Валянцінай Кісялёвай, стваральніцамі галерэі Ў. Яны паклікалі мяне кіраваць галерэяй. Гэта быў цудоўны досвед, але я вырашыла рухацца далей насустрач большым гарызонтам і магчымасцям. Зайшла ў ІТ на агульнай хвалі. 

Мая пазіцыя завецца HR Business Partner. Распрацоўваю праграмы: як менеджэрам паводзіць сябе з людзьмі, як клапаціцца пра персанал на месцы працы, як разумець патрэбы людзей на месцы працы, як зрабіць іх досвед найбольш карысным і для іх і для кампаніі. 

Увесь мой папярэдні досвед працы ў НДА — гэта пра гэта ж, толькі тайтлы іншыя. Я працую каля 3-х гадоў. Працую зараз ў аўстралійскай кампаніі, якая мае офісы па ўсім свеце. Нядаўна нас купіла буйная міжнародная кампанія Globand. 

Я пераязджала ў Новую Зеландыю не па працы, а праз каханне — мой партнёр паходзіць адтуль. Да лютага 2022 года ён жыў у Еўропе, а пасля пачатку вайны ва Украіне стала ясна, што мне трэба з’язджаць з Беларусі. Мне пашанцавала уладкавацца ў аўстралійскую кампанію. У Новай Зеландыі скаладана знайсці працу без мясцовага досведу. Таму людзі шукаюць любую мясцовую працу, каб было што дадаць у CV.

Тут нават у банках і супермаркетах ёсць пазіцыі HR Business Partner, People Adviser. У Беларусі я такое бачыла ў нешматлікіх кампаніях. 

Меркаванне аўтаркі можа не супадаць з пазіцыяй рэдакцыі. 

dev.by, як і іншым сумленным медыям, сёння вельмі складана: рэдакцыя працуе за межамі краіны, а нашы рэкламныя даходы скараціліся ў некалькі разоў. Але мы даем рады — з вашай дапамогай.

Гэта вы дзеліцеся з намі інфанагодамі, меркаваннямі, досведам, часам і ўвагай. А 230 чытачоў падтрымліваюць нас данатамі.

У 2023 годзе мы хочам сабраць 1000 чытачоў-падпісантаў.

Дапамагчы нам можна праз Patreon. 
з Беларусі — праз Donorbox.
І шчэ крыптой, тут гаманцы.

Дзякуй, што прачыталі гэтае паведамленне. 

Што яшчэ прачытаць пра крутыя беларускія праекты:

• Энтузіясты перакладаюць Ubuntu на беларускую. Вы таксама можаце далучыцца; 
• «Фонды адмовілі нам 22 разы». Як запусціць беларускамоўны праект пра навіны гік-культур і не з’ехаць з глузду; 
• «Айцішнік у Швейцарыі можа зарабляць 9 тысяч франкаў і болей». Гутарым з аўтаркай курса Java на беларускай;