Еўропа ці ЗША? Айцішнікі параўноўваюць, дзе лепш

У адвечнай спрэчцы, дзе на свеце жыць лепш — у Еўропе ці ЗША — апошнія гады ўсё больш гучаць аргументы не на карысць ЕС. Маўляў, найбяднейшыя штаты Амерыкі па ВУП абыходзяць найбагацейшыя краіны Еўропы (з найбяднейшым штатам Місісіпі атрымоўваецца канкураваць адной толькі Германіі), а еўрапейскі рэгіён безнадзейна адстаў у тэхналагічным плане. Венчурнага капіталу там кот наплакаў, у той жа час расце бюджэтны дэфіцыт і паскараецца інфляцыя, а палітыка Трампа, які пагражае Еўропе імпартнымі мытамі, толькі пагоршыць эканамічныя праблемы ЕС. 

У рэлакантаў у ЕС усё прапала, ім трэба было адразу ехаць у Штаты? Каб праліць святло на гэтае пытанне, мы спыталі меркавання айцішнікаў, якія пажылі і там, і там — і могуць параўноўваць. Адзін з іх вярнуўся ў ЗША, другі жыве ў ЕС. Судзіце самі, дзе лепш.

Гісторыя першая. ЗША — Іспанія — ЗША

Я даволі даўно пераехаў у ЗША, жыў у Чыкага, Паўночнай Караліне, Нью-Ёрку. Нейкі час мне давялося пажыць у Іспаніі, але вярнуўся назад у Штаты і цяпер жыву ў Пенсільваніі. Агульнае ўражанне: усюды свае праблемы, працаваць лепш у ЗША, а некаторыя аспекты, якія ўплываюць на якасць жыцця, лепшыя ў Еўропе.

Барселона

У Іспаніі вельмі нядрэнная інфраструктура і жудасная, заблытаная бюракратыя. Я не працаваў з Іспаніі на іспанскую або еўрапейскую кампанію — толькі вывучаў рынак працы. І магу сказаць, што заробкі ў Еўропе ніжэйшыя, чым у ЗША, а ў Іспаніі ніжэйшыя, чым у Германіі або Нідэрландах. Так, у Барселоне было шмат ІТ-вакансій на 40-50 тысяч еўра на год брута, а ў ЗША айцішнікі атрымліваюць на год ад 100 тысяч долараў брута, прычым у некаторых штатах падаткі нашмат ніжэйшыя за сярэднія па Еўропе. Так што працаваць на мясцовы рынак мне было нявыгадна.

Я жыў у Барселоне, дзе праз пандэмію жыццё моцна змянілася: прыехала шмат людзей з грашыма і людзей, якія працуюць аддалена. У выніку цэны на жытло моцна выраслі, і многія мясцовыя былі вымушаныя з’ехаць з горада. 

У Барселоне шмат кішэннікаў, турыст рызыкуе там застацца без гаманца, затое няма вольнага нашэння зброі, як у ЗША, таму я там адчуваў сябе ў большай бяспецы.

У Іспаніі ёсць дзяржаўная медыцына, у кожным раёне — свая невялікая паліклініка. Але ў мяне была прыватная медыцынская страхоўка, якая давала доступ да шпіталяў гэтай страхавой кампаніі і каштавала каля 3000 еўра на год (пасля ЗША гэта наогул капейкі). 

У дзіцячых садках і школах Барселоны асноўная мова навучання — каталонская, мне гэта не падабалася: прасцей, калі тваё дзіця вучыцца на англійскай. Пры гэтым у мяне выклікае павагу барацьба Каталоніі за незалежнасць, адстойванне сваёй мовы і культуры. 

Аддалена працаваць з Іспаніі аказалася складаней, чым я меркаваў. Узважыўшы ўсё, я вярнуўся назад у ЗША, дзе мне больш зразумелыя мая будучыня, кар’ера і адукацыі дзіцяці.

ЗША 

Працаваць у ЗША мне падабаецца нашмат больш: тут дынамічнейшая ІТ-сфера, у ёй усё стандартызавана і вельмі зразумела — нават у плане зносін паміж калегамі. Аб’ём інвестыцый у галіну нашмат вышэйшы, чым у Еўропе, больш развітая інфраструктура, таму большасць падыходаў і інструментаў маюць амерыканскае паходжанне. 

У Еўропе нашмат лепш развітая сацыяльная сфера і няма такога, што ты ўвесь час знаходзішся на аднолькавай адлегласці ад таго, каб стаць бяздомным або мільянерам.

Лепш за ўсё ўладкаваныя тыя, хто можа працаваць з Еўропы на ЗША за набліжаную да амерыканскай зарплату. Але апошні час амерыканскія кампаніі ўсё больш наймаюць у Паўднёвай Амерыцы, бо гэта блізкі часавы пояс і распрацоўшчыкі адтуль каштуюць прыкладна ў тры разы танней.

Так, амерыканскі ІТ-рынак пасля пандэміі таксама здзьмуўся: дасведчаныя распрацоўшчыкі месяцамі не могуць знайсці працу, а джуніяраў наогул амаль нідзе не бяруць. Цяпер рынак троху ажывіўся, але ўсё ж ён вельмі далёкі ад экстазу 2020–2021 гадоў. І нават ад таго, што было пасля крызісу 2008-га. Я прыехаў у Штаты ў 2011 годзе і памятаю, як з дрэннай англійскай і невялікім вопытам хадзіў на сумоўі і атрымліваў оферы. Цяпер жа я чую гісторыі пра айцішнікаў, якія прыязджаюць у краіну, не знаходзяць працы па спецыяльнасці і ў выніку ідуць кіроўцамі ў Uber.

Тым не менш працу з годнай зп тут знайсці прасцей, чым у ЕС. Раней 180-300К на год плацілі толькі ў вялікіх гарадах (каб людзі маглі дазволіць сабе там жыць), але дзякуючы пандэміі часам атрымліваецца зарабляць такі заробак з таннейшага месца.

Выдаткі ў ЗША, вядома, таксама вышэйшыя, чым у Еўропе. Тут шмат з’ядае арэнда, асабліва ў вялікіх, папулярных гарадах. У Нью-Ёрку, Сан-Францыска, Сіэтле кватэра можа каштаваць 4-5K на месяц. Дорага абыдзецца і дзіцячы садок, асабліва калі дзяцей некалькі. Праўда, праца ў ІТ згладжвае гэты боль, таму што кампаніі звычайна даюць добрую медыцынскую страхоўку, прыватныя пенсійныя ашчаджанні і іншыя бенефіты. Тыя айцішнікі, якія паспелі папрацаваць у кампаніях узроўню FAANG у патрэбны час, сталі мільянерамі, дзякуючы падаражанню акцый гэтых кампаній.

Рэгіёны

Жыццё ў ЗША можа моцна адрознівацца ў залежнасці ад рэгіёна. Мне бліжэй за ўсё паўночны ўсход, або Northeast: Бостан, Нью-Ёрк, Філадэльфія, Балтымор, Вашынгтон. Гэтую частку першай засялялі еўрапейцы, гарады там будаваліся, як у Еўропе, у іх ёсць архітэктура і там хоць бы часткова можна абыходзіцца без машыны. Аднак у гэтай частцы ЗША вышэйшыя падаткі, старэйшая інфраструктура і не самы роўны клімат: спякотнае вільготнае лета і халодная, па амерыканскіх мерках, зіма. У Вашынгтоне цяплей, у Бостане халадней. 

На паўднёвым усходзе гарачэй і гэтак жа вільготна. Гістарычна гэта больш кансерватыўная частка ЗША, звычайна людзі там жывуць у прыватных дамах або апартамент-комплексах, выходныя бавяць на прыродзе і ў гандлёвых цэнтрах. Гістарычна Поўдзень прайграваў індустрыяльнай Поўначы ў эканамічным плане, але цяпер ідзе міграцыя з поўначы на поўдзень — праз ніжэйшыя падаткі, даступнейшую нерухомасць і цёплы клімат. 

Яшчэ адзін рэгіён — Мідвест з яго найбуйнейшым мегаполісам Чыкага. Гістарычна там было шмат вытворчасці, але праз перанос вытворчасці ў Кітай адбылася дэіндустрыялізацыя. Напэўна, гэта самы даступны для пражывання рэгіён. У Чыкага таксама ёсць прыгожая архітэктура, гэта як быццам Нью-Ёрк на мінімалках. Але клімат суровейшы.

Усё, што на захад ад ракі Місісіпі, расло і адбудоўвалася вялікімі тэмпамі пасля Другой сусветнай вайны, калі лічылася, што людзям больш не прыйдзецца хадзіць пешшу, яны будуць жыць у прыватных дамах і ездзіць усюды на машыне. Адпаведна большасць гарадоў гэтай частцы ЗША была пабудаваная вакол аўтамабіля, без яго там жыць практычна немагчыма. 

Ёсць яшчэ Тэхас з нафтавай індустрыяй, Каліфорнія з выдатным міжземнаморскім кліматам і Крэмніевай далінай, штат Вашынгтон з Сіэтлам, другой ІТ-сталіцай пасля даліны. Усю краіну я да гэтага часу не паспеў паглядзець, але складваецца ўражанне, што большая частка ЗША — гэта прыватныя дамы, запраўкі, хайвэі, гандлёвыя цэнтры і неверагодна прыгожыя нацыянальныя паркі.

Сацыялізацыя і самаадчуванне

ЗША — краіна імігрантаў, і людзі тут вельмі адкрытыя. За гады ў Амерыцы я навучыўся гаварыць ні пра што з незнаёмцамі і «разаграваць» размову з калегамі перад тым, як перайсці да асноўнай тэмы. У той жа час зычлівасць амерыканцаў часта не пераходзіць у сяброўства або камунікацыю па-за межамі працы, таму многія перасяленцы пачынаюць сябраваць з іншымі імігрантамі, не абавязкова рускамоўнымі.

У Еўропе, як мне здаецца, людзі больш закрытыя, у іх няма жадання размаўляць з усімі імігрантамі запар. Праўда, у Цэнтральнай і Усходняй Еўропе мясцовыя больш падобныя да нас, і, напэўна, гэта палягчае інтэграцыю. 

Мне ў цэлым падабаецца, да чаго прыйшла мая кар’ера ў дадзены момант. Цяпер я жыву ў адносна танным месцы і атрымліваю заробак, на які раней мог разлічваць толькі ў вялікіх гарадах. Так, я не магу дазволіць сабе нерухомасць у Сіэтле, Нью-Ёрку, Сан-Францыска, але магу ў тым месцы, дзе цяпер жыву. У мяне добрая медыцынская страхоўка, па выходных мы сустракаемся з сябрамі і выязджаем на прыроду — недахопу ў прыродзе тут няма. Можна паехаць у горы, дзе азёры і вадаспады, можна — да акіяна, а калі ахвота прагуляцца па горадзе, то ў Вашынгтон або Нью-Ёрк.

Лічу, што ўніверсальна дрэннага ці добрага месца няма.

«Праз дым праходзіць Ілан Маск». Беларус з’ехаў у ЗША і працаваў у Apple і Tesla

Па тэме

«Праз дым праходзіць Ілан Маск». Беларус з’ехаў у ЗША і працаваў у Apple і Tesla

Гісторыя другая. Германія — ЗША — Беларусь — Польшча

У 90-х я вучыўся, а потым працаваў у Германіі (агулам пражыў там шэсць гадоў), потым восем гадоў пражыў у ЗША, нарэшце вярнуўся ў Беларусь, каб адкрыць свой бізнэс (у ЗША гэта было б занадта дорага). Пасля 2020 бізнэс паступова разваліўся, і мы з сям’ёй перабраліся ў Польшчу. Працу шукаў не спецыяльна ў гэтай краіне, а дзе атрымаецца. Было некалькі офераў з Германіі і адзін з Польшчы. Праз два гады я вельмі рады, што абраў менавіта яго.

Пакуль не было сям'і, у ЗША было вельмі нават добра. Але за апошнія 10-15 гадоў цэны там выраслі нашмат мацней, чым заробкі ў ІТ і, як бы парадаксальна гэта ні гучала, у Польшчы з высокім заробкам цяпер лепш, чым у ЗША. 

Германія

У Германіі я працаваў пры канцы 90-х. З грашыма ўсё было нармальна, таму што ў мяне была свая кампанія. Яна да таго ж дапамагала вырашаць пытанні з легалізацыяй. У Германіі выдача дазволу на працу замежніку мае адпавядаць грамадскім інтарэсам. Калі ты збіраешся працаваць па звычайнай дамове, гэта трэба даказваць у Arbeitsamt (Міністэрстве працы), а калі кіраваць сваёй кампаніяй — у Industrie und Handelskammer (Гандлёва-прамысловай палаце).

У першым выпадку гэта было практычна нерэальна, а вось у другім наадварот: палаце патрэбныя дадатковыя падаткі, аплаты і ўсё такое. Акрамя таго, маючы сваю кампанію, можна было спісваць розныя выдаткі, нават падарожжа.

Адзіным, але вялікім мінусам Германіі было тое, што там я заўсёды адчуваў сябе замежнікам. Нягледзячы на добрую нямецкую (з невялікім акцэнтам), я заўсёды адчуваў некаторую варожасць з боку дзяржслужбаў. Пры знаёмстве трэцім пытаннем (пасля «як завуць» і «адкуль родам») мяне звычайна пыталіся, калі я збіраюся назад. У выніку я пачаў шукаць магчымасць пераехаць у ЗША. 

ЗША vs Германія vs Польшча

Спачатку я знайшоў працу на 60 тысяч долараў на год (гэта было пры канцы 90-х), кампанія была гатовая зрабіць мне H-1B візу. Але скарыстацца гэтай опцыяй мне не прыйшлося, бо неўзабаве я выйграў грын-карту. Ад першага оферу я адмовіўся і знайшоў працу на 72K. Так я пераехаў у Лос-Анджэлес, і там мне спадабалася нашмат больш, чым у Германіі.

Германія і тады, і цяпер славілася нізкімі заробкамі ў ІТ, а цяпер адтуль ідзе вялікі адток спецыялістаў у ЗША.

Вам трэба шукаць альбо прыватную школу, альбо школу, у якую бяруць дзяцей толькі з вашага раёна. У тым жа Лос-Анджэлесе ёсць unified school district, куды звозяць дзяцей з розных раёнаў, у тым ліку з такіх, дзе шмат банд, і гэтыя дзеці часта паводзяцца вельмі агрэсіўна. Можа, цяпер сітуацыя ўжо выправілася, але не ўпэўнены. 

Праз год працы ў амерыканскай кампаніі мне павысілі зарплату да 85K, а яшчэ праз паўтара я сам сабе вытаргаваў 104K. На рукі атрымлівалася каля 7K на месяц. Арэнда тады адымала каля 1000 долараў з усімі аплатамі, на ежу і іншыя выдаткі я траціў 1500, яшчэ 500 долараў сыходзіла на бензін, забавы і да т. п. Астатняе, каля 4K на месяц, атрымоўвалася адкладаць. Праўда, жытла ў Лос-Анджэлесе я так і не купіў: цэны на нерухомасць там занадта высокія.

Суадносіны заробкаў і выдаткаў тут вельмі добрыя. Калькулятары паказваюць, што жыццё ў Лос-Анджэлесе на 80-100% даражэйшае, чым у Варшаве, але, мне здаецца, яны хлусяць: кошт жыцця ў Варшаве завышаны, а ў Лос-Анджэлесе, наадварот, заніжаны, так што, насамрэч, розніца яшчэ большая.

Нерухомасць у Лос-Анджэлесе непад’ёмная: дом ад мільёна, кватэры, якія цікавяць мяне, ад 700K.  Двухпакаёвая (1 bedroom) кватэра, якую я раней здымаў за 1К, цяпер каштуе парадку 3К на месяц. Сям'і трэба больш месца, таму цяпер за арэнду давялося б аддаваць 4-5К. Яшчэ мінімум 2K сыходзіла б на ежу. Прычым яе трэба купляць не ў звычайных супермаркетах (якасць мясных прадуктаў там нізкая), а ў «эка» тыпу Whole Foods. Плюс бензін, страхоўкі, забавы тысячы на дзве, у выніку месячныя выдаткі выліваліся б у 8-9К. 

Увосень 2022 года я атрымаў офер на 160К брута ў Апала-Альта, на рукі выходзіла б крыху больш за 10K на месяц. Адкладаць з іх я мог бы толькі пару тысяч на месяц, але якраз столькі я адкладаю і ў Варшаве.

Параўнаўшы зп і выдаткі ў Апала-Альта, я спытаў пра індэксацыю, мне адмовілі — ну і я адмовіўся ад оферу.

Калі і думаць цяпер пра ЗША, то я глядзеў бы на Чыкага. Кошт жыцця там на 20-30% ніжэйшы, чым у Лос-Анджэлесе, і надвор’е асабіста для мяне больш пасуе.

Наогул для майго фінтэх-вопыту выбар гарадоў у ЗША не вельмі вялікі: Нью-Ёрк, Нью-Джэрсі, Бостан, Лос-Анджэлес, Чыкага і, можа, яшчэ Сан-Францыска. Першыя два — вельмі дарагія і не вельмі зручныя для жыцця, Бостан ненашмат таннейшы, у Сан-Францыска наогул складана. У Тэхас ці Фларыду я б не паехаў праз клімат.

Да таго ж у ЗША дадаецца пытанне легалізацыі: там іншаземец з H1B трохі больш бяспраўны, чым у Еўропе на блю-карце. Так што вялікі дзякуй Польшчы. 

У Варшаве мой заробак — 27 тысяч злотых брута (6500 долараў), на рукі атрымліваецца блізу 21 тысячы (5000 долараў). Арэнда кватэры ў цэнтры абыходзіцца ў 5 тысяч злотых, яшчэ 5-6 тысяч злотых сыходзіць на іншыя выдаткі, у выніку застаецца блізу 10 тысяч злотых (больш за 2 тысячы долараў).

З вышэйшай адукацыяй для дзіцяці праблем таксама не павінна ўзнікнуць. Прынамсі, дакладныя навукі ў Польшчы выкладаюць добра. Мяркую па інтэрнах у нашай кампаніі: вядома, гэта найлепшыя са студэнтаў, але ўсё роўна — у ЗША я такіх джуніяраў не згадаю. У Амерыцы, калі няма гранта, вучыцца вельмі дорага, таму Гарвард без стыпендыі [нашаму дзіцяці] не свеціць.

«Варшава — Мінск здаровага чалавека, а ў Барселоне небяспечна». Беларус пра пераезд у Іспанію

Па тэме

«Варшава — Мінск здаровага чалавека, а ў Барселоне небяспечна». Беларус пра пераезд у Іспанію