“Пакаянныя відэа” з’яўляюцца адной найбольш зневажальных практык сілавікоў у дачыненні да рэпрэсаваных — даследаванне

14 ліпеня, Позірк. Грамадзяне, якія “актыўна імкнуцца да свабоды і пабудовы дэмакратычных нормаў у Беларусі”, сталі “масавымі ахвярамі жорсткага абыходжання і зневажання іх чалавечай годнасці ў цэнтры еўрапейскага кантынента”. Пра гэта гаворыцца ў даследаванні “Узлом і наступны злом. Даследаванне наступстваў для асобы чалавека. Аналіз відэа з недобраахвотнымі прызнаннямі беларусаў”, якое апублікаваў Міжнародны камітэт па расследаванні катаванняў у Беларусі.

У даследаванні адзначаецца, што “жорсткае падаўленне мірных пратэстаў пасля фальсіфікаваных выбараў у Беларусі ў жніўні 2020 года прывяло да масавых парушэнняў правоў чалавека, уключаючы пазасудовыя пакаранні смерцю, масавыя катаванні, адвольныя затрыманні, пераслед паводле палітычных матываў і іншыя формы пераследу іншадумцаў”. “З тых часоў і цягам наступных гадоў маштабы парушэнняў сталі настолькі шырокамаштабнымі і сістэматычнымі, што, на думку экспертаў ААН, яны дасягнулі ўзроўню злачынстваў супраць чалавечнасці”, — падкрэсліваюць аўтары.

Канстатуецца, што “адной з найбольш зневажальных практык, якія ўжываюцца беларускімі праваахоўнымі органамі, з’яўляецца публікацыя так званых прызнанняў асоб, адвольна затрыманых і абвінавачаных у так званых экстрэмісцкіх або тэрарыстычных злачынствах або іншых злачынствах, якія пераследуюцца паводле палітычных матываў”.

У такіх “пакаянных” відэа, адзначаецца ў даследаванні, “нязгодныя прызнаюцца ў злачынствах, якіх не здзяйснялі, і распавядаюць падрабязнасці свайго асабістага жыцця, уключаючы прымусовыя камінг-аўты, якія публікуюцца ў кантраляваных уладай тэлеграм-каналах”.

Заяўленая мэта даследавання — “правесці прававы аналіз трансляцыі прымусовых прызнанняў і атрымаць адказ на пытанне: “Якія наступствы для асобы грамадзян Беларусі ў 2020 годзе, якія ўдзельнічалі ў мірных пратэстах супраць несвабодных прэзідэнцкіх выбараў, якіх прымусілі агаворваць сябе на прымусова запісаных відэа?”.

Аналізу падвергліся нацыянальнае права Беларусі, нормы міжнароднага права, заключэнні розных камітэтаў ААН, справаздачы спецыяльнага дакладчыка па Беларусі, універсальны перыядычны агляд у рамках Савета па правах чалавека ААН. Таксама даследаваліся “пакаянныя відэа”, пісьмовыя высновы экспертаў (псіхалагічныя і медыцынскія) і інтэрв’ю ахвяр катаванняў, даклады па дакументаванні катаванняў і інш.

У траўні стала вядома, што спецыяльны дакладчык у пытанні аб становішчы ў галіне правоў чалавека ў Беларусі Нілс Муйжніекс у сваім першым дакладзе на пасадзе зафіксаваў, што ў 2024 годзе праваабаронцы выявілі 669 “пакаянных відэа” пазбаўленых волі асоб, у некаторых выпадках у відэа былі дададзеныя “здзеклівыя спецэфекты і анімацыя”. Практыка запісу такіх відэа з пазбаўленымі волі “з’яўляецца формай жорсткага абыходжання, якая супярэчыць артыкулам 7 і 10 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах, і можа быць прыкметай іншых жорсткіх відаў абыходжання, якія ўжываюцца да асоб, якія знаходзяцца ў зняволенні”, адзначыў спецдакладчык у дакуменце.

У апошні час набліжаныя да сілавых структур тэлеграм-каналы не публікуюць такія відэа.