Анна Колосова Беларуская мова 8 марта 2023, 12:12

Энтузіясты перакладаюць Ubuntu на беларускую. Вы таксама можаце далучыцца

9 комментариев

Каманда энтузіястаў перакладае аперацыйную сістэму Ubuntu на беларускую. Цяпер гатова прыблізна 20% існых радкоў, і праект шукае новых удзельнікаў. Запыталi аднаго з перакладчыкаў, чаму менавіта Ubuntu і як можна дапамагчы ініцыятыве.

Працоўная табліца праекта

«Выпраўляем тое, што было перакладзена больш як за 20 гадоў існавання беларускамоўнага Linux»

Не так даўно праект mova.how назваў «праектам тыдня» лакалізацыю аперацыйнай сістэмы Ubuntu — праект валанцёрскага перакладу адной з найбольш папулярных аперацыйных сістэм на беларускую мову. На дадзены момант ужо інтэграваныя платформы Launchpad i Crowdin для магчымасці зручнай працы над перакладам.

Мы звязаліся з Аляксандрам (ён папрасіў не згадваць яго прозвішча), які займаецца перакладам праекта. Раней ён працаваў над перакладам Bitwarden i Proton на беларускую. Зараз штодзень імкнецца па пару гадзін сумарна вылучаць на пераклады.

— Першае пытанне: чаму менавіта Ubuntu?

— Ubuntu адзін з самых папулярных дыстрыбутываў Linux у свеце. Яго рэкамендуюць людзям, якія хочуць паспрабаваць свабоднае праграмнае забеспячэнне, але не ведаюць, з чаго пачаць, — адказвае ён. —  Дадзеную аперацыйную сістэму лёгка ўсталяваць, і яна не патрабавальная да рэсурсаў камп’ютара.

Першы раз я ўбачыў Linux, калі быў у старэйшых класах школы. Беларуская мова ў ім на той момант ужо прысутнічала, але перакладзена было мала і якасць перакладу была не вельмі высокая. 

Дзесьці ў ліпені 2019 года мне адправілі паведамленне ў Telegram, што ствараецца суполка з людзей, якія хочуць палепшыць пераклад Ubuntu на беларускую мову. Паляпшаць там сапраўды было што.

Акрамя таго, што блыталіся сучасны і класічны правапісы, было многа арфаграфічных і стылістычных памылак, а таксама не ўзгодненая тэрміналогія.

Я прапанаваў платформу Crowdin. Мой знаёмы дапамог зрабіць невялікую інтэграцыю, адкуль былі падцягнутыя асноўныя моўныя модулі. Пачалася праца. З’яўляліся першыя зацверджаныя тэрміны, і крыху вызначыліся са Style Guide. 

Усё абарвалася вельмі нечакана. Знаёмы з Crowdin незнарок выдаліў праект, калі чысціў свой профіль. На той момант узнаўляць мы яго не сталі, бо даверу да платформы ўжо не было. Але ў 2021 зноў вярнуліся, пасля доўгіх ваганняў і спрэчак. 

Праграмную рэалізацыю скончылі ў снежні 2021. Праз нейкі час былі запампаваныя ўсе файлы, дададзеныя здымкі экранаў да некаторых радкоў і інтэграваны гласарый.

А потым я пераключыўся на іншы праект, і больш за паўгода праект Ubuntu амаль ніхто не перакладаў. У студзені гэтага года вырашылі, што варта перакласці хоць асноўныя моўныя модулі — цяпер ідзе праца над выпраўленнем таго, што было перакладзена больш як за 20 гадоў існавання беларускамоўнага Linux.

Некаторыя тэрміны былі ўзятыя з адкрытых крыніц, напрыклад, у Microsoft

«Асноўныя цяжкасці — недахоп профільных спецыялістаў»

— Хто ўдзельнічае ў праекце? 

— Абсалютна розныя людзі. Зараз большасць людзей трымаюць ананімнасць, і я ведаю дробязі. Ведаю, што адзін з удзельнікаў дзіцячы ўрач. Другі — Віктар — працуе праграмістам. Пра астатніх у мяне ніякай інфармацыі няма. Зараз у чаце 40 удзельнікаў.

Мы не выстаўляем ніякіх абмежаванняў. Адзінае патрабаванне — гэта добрае валоданне беларускай мовай і хоць мінімальныя веды ў камп’ютарнай тэрміналогіі. Пажадана, каб было больш людзей, якія маюць профільную лінгвістычную адукацыю і/або вялікі досвед у галіне лакалізацый на беларускую мову.

— Адкуль бяруцца тэрміны для праекта?

— Тэрміналагічная база была створаная на падставе гласарыяў Google і Samsung. Некаторыя тэрміны былі ўзятыя з адкрытых крыніц. Напрыклад, тут.

Паглядзець вынікі нашай працы за некалькі гадоў можна па спасылцы.

— Якія цяпер цяжкасці ў працы над праектам? 

— Асноўныя цяжкасці — недахоп профільных спецыялістаў, якія б маглі прапанаваць або выправіць той ці іншы радок. Асабіста я цяпер займаюся выпраўленнем тэрміналагічных памылак у праекце.

Поспех праекта будзе залежаць ад папулярнасці Ubuntu ў нашай краіне і колькасці карыстальнікаў, якія захочуць бачыць якасны пераклад на нацыянальную мову.

«Беларуская мова займае 45 месца. Украінская — другое»

Вiктар — яшчэ адзін удзельнік каманды інтузіястаў. Зацікавіўся тэмай яшчэ ў 2013-м. Потым далучыўся да суполкі перакладчыкаў — там, кажа, і зразумеў праблемы перакладу, якія існуюць. З перакладамі атрымалася цяжка, але Віктар змог дапамагчы з тэхнічнай часткай.

— Пераклад у выпускі Ubuntu ідзе з translations.launchpad.net/ubuntu. Там пры дабаўленні перакладзенага радка, адпаведны пераклад трапляе ў некалькі розных выпускаў Ubuntu, напрыклад 20, 21 і 22. Файлы перакладаў у выглядзе абнаўленняў збіраюцца звычайна раз у паўгода — у лютым і жніўні. Але ў гэтай сістэме працаваць не вельмі зручна і цяжкавата — пераклад у ёй быў складанай працай і займаліся ёй толькі энтузіясты.

Адбываліся такія ж з`явы як у 20-я, 30-я гады, калі толькі фарміравалася граматыка літаратурнай беларускай мовы: слоўнікаў і падручнікаў па інфарматыцы было мала, тэрміналогія толькі складвалася, з часоў СССР тэрміналагічнымі слоўнікамі ніхто не карыстаўся, альбо пра іх увогуле нічога не чулі перакладчыкі-энтузіасты.

Таму перакладалі, як умелі і як лічылі правільным. А атрымалася поўная мешаніна, тым больш, што для некаторых праграм былі свае праекты перакладу, і пераклад ад іх трапляў на  launchpad.net аўтаматычна.

Потым сярод энтузіястаў з’явілася некалькі лінгвістаў ці людзей, якія хоць прыблізна разумелі, як ўсё трэба арганізаваць. Тады і перайшлі на іншуя платформу — Crowdin (яна была больш зручнай) — і пераклалі даволі многа. 

Але потым пераклады трэба было зноў закінуць на launchpad.net.

І аказалася, што гэта можна рабіць літэральна рукамі — кожны радок. Бо фарматы файлаў на платформах не супадалі.

Тады я ўзяўся рабіць аўтаматычную інтэграцыю паміж гэтымі платформамі перакладу. З дапамогай PHP і Github атрымалася зрабіць сінхранізацыю паміж рознымі платформамі, бо ў PHP лёгка працаваць з тэкставымі радкамі і мяняць фармат радкоў, а праз Github — сінхранізаваць. Зараз сінхранізацыя працуе ў паў-аўтаматычным рэжыме, бо для аўтаматычнага патрэбна яе яшчэ дапрацаваць.

Зараз у Ubuntu Jammy (22.04) беларуская мова займае 45 месца з 22,6% перакладзеных радкоў, што вельмі многа ў параўнанні з многімі мовамі. Але, напрыклад, украінская займае другое месца 87,3% перакладзеных радкоў пасля англійскай мовы брытанскага варыянту. Ёсць куды расці.

Далучыцца да перакладу можна праз чат перакладчыкаў.

Што яшчэ пачытаць?

Читать на dev.by