«Усіх пад ружжо». Чаму БДУІР і іншыя рэжуць платныя месцы?

Сяргей, скарачэнне платных месцаў — гэта трэнд ці нармальныя флуктуацыі? Калі трэнд, то навошта гэта дзяржаве? Перанакіроўваюць у сярэднюю спецыяльную адукацыю або ў войска?

Але ж недахоп яшчэ большы: больш за 20% настаўнікаў фізікі і матэматыкі — пенсіянеры. 55+ — гэта катэгорыя спецыялістаў, якая расце, з году ў год іх становіцца ўсё больш; а вось настаўнікі ва ўзросце да 30 — катэгорыя, якая змяншаецца.

У наяўнасці дэфіцыт кадраў. І таму ў сістэме адукацыі спрабуюць вырашаць гэтую праблему, але сваімі фірмовымі (чытайце, саўковымі) метадамі. 

Яны лічаць: трэба, каб людзі проста пайшлі вучыцца ў педВНУ (калі гаворка пра недахоп настаўнікаў). А як гэта зрабіць — даць шмат бясплатных месцаў, а платныя прыбраць — а то такія выпускнікі «паперкі» атрымаюць, а ў школу ні нагой, у іх жа няма адпрацоўкі па размеркаванні.

Але гэта ж не вырашае праблемы, праз якую паўстаў дэфіцыт выкладчыцкіх кадраў, бо праблема — у эканоміцы. Быць настаўнікам — гэта значыць за капейкі выконваць звышадказную працу з неверагоднай дадатковай нагрузкай.

Стаўка на прафтэхадукацыю (ад гэтага года мінадукацыі плануе скараціць колькасць базавых дзясятых класаў і перанакіраваць у каледжы да 50% дзевяцікласнікаў — заўв.) —  мера з гэтага ж разраду: трэба ж неяк задавальняць попыт на працоўныя рукі. Але цяперашні прафтэх — гэта наогул не пра адукацыю, а хутчэй пра баўленне часу. 

Чаму не прывядзе ні да чога добрага?

У педВНУ і раней быў недабор. Цяпер жа павелічэнне бюджэтных месцаў знізіць і да таго вельмі нізкі прахадны парог — адпаведна, туды будуць ісці па рэшткавым прынцыпе. Далёка не самыя-самыя.

А калі ўлічыць «фішачку» з мэтавым наборам — то і не толькі ў педВНУ, але і мед-, а таксама тэхнічныя. 

Вось звярніце ўвагу: калі прахадны бал на агульных падставах у медВНУ летась складаў мінімум 330 балаў, то на ўмовах мэтавай падрыхтоўкі — максімум 181.

Ліцэісту/школьніку з Мінска складаней здабыць мэтавае накіраванне куды-небудзь у Слуцкі раён, чым свайму, мясцоваму хлапчуку. А між тым адставанне ў ведах у сельскіх вучняў ад гарадскіх дасягае трох гадоў — гэта факт, пацверджаны вынікамі PISA. Слабейшы зойме месца ў ВНУ, а мацнейшы — магчыма, палічыць за лепшае атрымліваць вышэйшую адукацыю за мяжой.

Сёлета плануецца набраць на першы курс БДУІР 2800 — гэта самы нізкі план набору за апошнія 4 гады. Колькасць бюджэтных месцаў — 1290, платных — 1520 (было на 12% больш). Як пракаментуеце гэтыя лічбы — можа, айцішных кадраў усё яшчэ стае?
 
Пракаментую так: БДУІР таксама выконвае агульную разнарадку «ўсіх пад ружжо» — павялічыць набор бюджэтнікаў.

А вось чаму ў цэлым зніжаецца колькасць платных месцаў? Кантактаў з-за мяжы ўсё менш, а з РФ — не так ужо шмат, плюс больш распаўсюджаны варыянт аформіцца ў штат у Расіі — і беларуская дзяржава нават не будзе лічыць цябе «дармаедам».

Праверце, а раптам вы ўжо дармаед. Кароткі FAQ

Па тэме

Праверце, а раптам вы ўжо дармаед. Кароткі FAQ

Мне падаецца, што гэта — рэакцыя на рынак. Або яны прынцыпова адмаўляюцца рыхтаваць праграмістаў на экспарт — гіпотэз можа быць шмат.

Куды перанакіруюцца на практыцы выпускнікі, якія маглі б платна атрымліваць адукацыю ў БДУІР або іншай тэхВНУ? І што ўтрымае іх ад паступлення за мяжу?

Для хлопцаў стрымліваючым фактарам можа быць крымінальная адказнасць за ўхіленне ад прызыву на вайсковую службу.

Дарэчы, што такое сёння «платнік» — чым ён ад бясплатніка адрозніваецца спачатку ў сістэме адукацыі, а потым і на рынку працы?

На пачатку нулявых, калі я сам паступаў, на платнае часцей ішлі тыя абітурыенты, якія не маглі прабіцца на бюджэт — гэта была альтэрнатыва. І так, вельмі часта гэта былі слабейшыя вучні, бо ў тыя часы конкурс на любую спецыяльнасць быў 2,0+. 

Ужо праз 10 гадоў з ростам дабрабыту беларусаў платнік — гэта такі ж абітурыент, які проста ішоў да абранай мэты. Ён мог дазволіць сабе атрымліваць тую адукацыю, якую хацеў атрымаць, а не паступаў туды, куды мог прабіцца па балах. 

Ну і трэці кейс — платна вучыліся і вучацца людзі, якія не хочуць потым адпрацоўваць пасля ВНУ. А яшчэ платнікаў практычна не адлічваюць, у той час як бюджэтнікаў за пропускі могуць папрасіць на выхад — для студэнтаў БДУІР, якія на старэйшых курсах ужо працуюць, гэта дадатковы плюс.

Не варта забывацца: у ВНУ былі і застаюцца спецыяльнасці, на якіх можна было вучыцца толькі платна, а таксама спецыяльнасці з вельмі абмежаванай колькасцю бюджэтных месцаў — той жа юрфак, напрыклад. 

А для ВНУ платнік — крыніца даходу, за які яны вельмі трымаліся, паколькі бюджэтнага фінансавання ім не стае. Каб дзяржава дала ВНУ магчымасць набіраць студэнтаў на платнае, зыходзячы са сваіх фінансавых патрэб, — расклад быў бы зусім іншым.

Для рынку працы і ІТ-галіны — гэта добра ці дрэнна?

Пачнем з таго, што колькасць бюджэтнікаў БДУІР павялічвае на 11%, гэта значыць — плюс 11% тых, каго пасля трэба кудысьці размеркаваць.

А цяпер успомнім, што кампаніі з Беларусі сыходзяць, закрываюць найманне… Курыцу, якая нясе залатыя яйкі, зарэзалі — так што больш будзе студэнтаў або менш, для галіны не так важна, бо яе самой неўзабаве можа не быць.

Як думаеце, ці могуць з часам суадносіны бюджэтнікаў і платнікаў у БДУІР і іншых тэхВНУ ў працэнтных суадносінах дайсці да 80/20? 

Не, не дойдуць! ІТ развіваецца па правілах бізнэсу, а такімі метадамі вырашаецца праблема дзяржсектара. Але айцішныя кадры ў дзяржсектары — гэта людзі, якія могуць пераўсталяваць вінду або перапісаць інвентарныя нумары, а гэта ўзровень каледжаў. 

Праграміст, які прыходзіць на дзяржпрадпрыемства, сыходзіць адтуль з невялікім наборам навыкаў — прынтар заправіць, ды і ўсё. Лічаныя кампаніі патрабуюць навыкі праграмавання — а для іх хопіць тых выпускнікоў-бясплатнікаў, што ёсць цяпер.

Як БДУІР набірае ў 2024: месцаў на бюджэце больш, а платных рэзка менш

Па тэме

Як БДУІР набірае ў 2024: месцаў на бюджэце больш, а платных рэзка менш

Что потеряет образование, если закроют лицеи? На примере ЦТ по математике и физике

По теме

Что потеряет образование, если закроют лицеи? На примере ЦТ по математике и физике

Как власти пытаются «нормализовать» гимназии, лицеи, частные школы. Хронология

По теме

Как власти пытаются «нормализовать» гимназии, лицеи, частные школы. Хронология